Bedrijven in de voedingssector krijgen vaker de vraag om te garanderen dat hun producten op een sociaal en milieuvriendelijke manier zijn gemaakt. Een belangrijke reden is de groeiende bezorgdheid van consumenten over de impact van hun aankopen op de planeet en de mensen die daarop leven. De productie van voedsel kan gepaard gaan met grote milieueffecten, zoals de uitstoot van broeikasgassen, verlies van biodiversiteit en verontreiniging van bodem en water. Ook arbeidsomstandigheden en dierenwelzijn spelen hier een rol.
Daarnaast wordt er ook steeds meer druk uitgeoefend op bedrijven door wet- en regelgeving, investeerders, non-gouvernementele organisaties en andere belanghebbenden om verantwoordelijkheid te nemen voor de maatschappelijke- en milieueffecten.
Als consumenten meer informatie krijgen over de herkomst, productieproces en milieueffecten van producten, kunnen ze beter geïnformeerde beslissingen nemen over wat ze kopen. Een voorbeeld hiervan is de groeiende populariteit van fairtrade producten, waarbij consumenten bereid zijn meer te betalen voor producten die op een eerlijke en duurzame manier zijn geproduceerd. Ook het groeiend aantal producten met duurzaamheids-keurmerken, laat zien dat consumenten steeds meer op zoek zijn naar producten die op een verantwoorde manier zijn geproduceerd.
Daarnaast is er steeds meer onderzoek dat aantoont dat consumenten bereid zijn om hun koopgedrag aan te passen aan hun waarden en overtuigingen, zoals milieubescherming en dierenwelzijn. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot een groeiende vraag naar plantaardige producten of producten die op een biologische manier zijn geproduceerd.
Echter, is het niet altijd zo eenvoudig, consumenten worden vaak ook beïnvloed door andere factoren, zoals prijs, beschikbaarheid, smaak en gemak. Terwijl betere productvoorlichting een belangrijke stap kan zijn om consumenten bewuster te maken van de impact van hun aankopen, kan het niet garanderen dat consumenten hun koopgedrag zullen veranderen.
Er zijn verschillende onderzoeken die aantonen dat jongere generaties meer geneigd zijn om te betalen voor duurzame en ethische producten. En dat zij ook meer geneigd zijn om informatie te zoeken over de herkomst en productieproces van producten.
Het is wel belangrijk om te benadrukken dat dit niet voor iedereen geldt en de waardering voor een eerlijke voedselketen kan variëren per persoon, ongeacht hun leeftijd. Bovendien zijn er ook oudere generaties die zich bewust zijn van deze kwesties en zich inzetten voor een duurzame voedselketen.
Groothandels zijn verantwoordelijk voor het inkopen van producten van leveranciers en het distribueren van die producten naar retailers en andere eindgebruikers. Het is belangrijk om te benadrukken dat groothandels ook onder druk staan van consumenten, overheden, investeerders en andere belanghebbenden om verantwoordelijkheid te nemen voor de maatschappelijke- en milieueffecten van hun activiteiten.
Een van de manieren waarop groothandels productvoorlichting kunnen bieden is door duidelijke informatie te verstrekken over de herkomst en productieproces van de producten die zij inkopen. Dit kan onder andere door het verstrekken van certificeringen en keurmerken, zoals bijvoorbeeld Rainforest Alliance of Fairtrade. Ook kunnen zij eisen stellen aan leveranciers om maatschappelijk verantwoordelijkheid te tonen, zoals het naleven van arbeidsnormen en milieueisen.
De Europese Unie (EU) heeft diverse wetten en regelgeving geïmplementeerd die de duurzaamheid en verantwoordelijkheid in de voedselketen bevorderen. Ook is er vanuit de EU divers beleid opgesteld en zijn er programma’s die zich richten op duurzaamheid en verantwoordelijkheid in de voedselketen. Daarnaast heeft de EU ook een aantal keurmerken, zoals het Europees Milieukeur en het Europese landbouwkeurmerk, die bedrijven kunnen behalen als zij aan bepaalde eisen voldoen op het gebied van milieubescherming en duurzaamheid.
De EU-wetgeving en de programma’s zijn wel continue aan verandering onderhevig. Europa wil meer aandacht voor mensenrechten en milieu. Er is dan ook weer nieuwe wetgeving in aantocht.
Er zijn een aantal landen die zelf al initiatieven nemen voor verantwoordelijkheid in de productieketen. Neem bijvoorbeeld Zweden en Denemarken. Maar ook in Nederland. In Nederland hebben wij een grote landbouwsector en zijn wij een belangrijke speler in de Europese voedselketen. Er zijn een aantal programma’s opgezet om de duurzaamheid en verantwoordelijkheid in de voedselketen te bevorderen, zoals het programma “Sustainable Trade Initiative” en “Aardappelakkoord”. In Nederland valt er echter nog veel winst te behalen op het gebied van duurzamere landbouw en veeteelt en verminderen van uitstoot.
De impact van de activiteiten van bedrijven gaat dus een steeds grotere rol spelen in de ketenverantwoordelijkheid. Elk land heeft zijn eigen uitdagingen en kansen en zal moeten gaan bijdragen aan de versterking van de duurzaamheid en verantwoordelijkheid in de voedselketen.
